kark

1. Giąć, zginać grzbiet, kark; schylać, pochylać głowę, kark przed kimś, przed czymś «poddawać się czyjejś władzy, ulegać komuś, pokornieć»: Ale Mania była harda i – podobnie jak Edward – przed nikim karku nie zginała. D. Koral, Wydziedziczeni.

2. pot. Idź, leć itp. na złamanie karku «wynoś się, nie chcę cię widzieć»: A niech ich wszystkich szlag trafi, niech jadą na złamanie karku, tu i tak tego draństwa jest dosyć! R. Antoszewski, Kariera.

3. pot. Ktoś ma coś na karku «ktoś ma z czymś kłopot, musi się czymś pilnie zająć»: Przeważnie (...) kiedy Krzysiek był chory, miałem na karku poważne dochodzenia i cały ciężar spadał na Bożenę. M. Bielecki, Osiedle.

4. pot. Ktoś ma kogoś na karku

a) «ktoś jest ścigany lub śledzony przez kogoś»: Później spostrzegą was ludzie ze wsi i będziemy mieli przez was na karku niemiecką policję. W. Odojewski, Zasypie.

b) «ktoś musi znosić czyjąś obecność»: (...) nie będziesz miał nikogo na karku. Będziesz miał samodzielne stanowisko, wszystko będzie na twojej odpowiedzialności, zawsze to lepsza pozycja niż być tylko wiecznie na czyjeś zawołanie. M. Dąbrowska, Noce.

5. Mieć giętki, miękki kark «być uległym, schlebiać komuś»: Tylko mając giętki kark, możesz w tym kraju zrobić karierę. TV roz 2001.

6. pot. Mieć ileś lat na karku «mieć określoną liczbę lat»

7. (Mieć) sztywny, twardy kark «o kimś dumnym, niezależnym, niepozwalającym się upokarzać, poniżać»: (...) z pewnością jest to naród o twardym karku i nie każdą krytykę dobrze przyjmuje. A. Michnik, J. Tischner, J. Żakowski, Między.

8. pot. Skręć, złam kark «forma przekleństwa, czasem żartobliwe życzenie powodzenia, np. przed egzaminem, podróżą»

9. Wyprostować kark «zbuntować się, przestać być pokornym»: Ależ oni też byli przygięci do samej ziemi. Dopiero kiedy przyszedł Grudzień, wyprostowali karki. A. Michnik, J. Tischner, J. Żakowski, Między.

Biec, gnać, lecieć, pędzić, uciekać itp. na złamanie karku zob. łeb 1.

Coś zwaliło się, spadło komuś na kark zob. zwalić się 1.

Ktoś zwalił się, spadł komuś na kark zob. zwalić się 2.

Mieć, dźwigać któryś krzyżyk na karku zob. krzyżyk 2.

Mieć głowę, łeb na karku zob. mieć 6.

Nadstawiać karku zob. nadstawić.

Siedzieć komuś na karku zob. siedzieć 2.

Skręcić kark zob. skręcić 2.

Sprowadzić kogoś sobie (komuś) na kark zob. sprowadzić 2.

Ściągnąć komuś kogoś na kark zob. ściągnąć 2.

Ugiąć przed kimś, przed czymś karku zob. ugiąć.

Wejść, wleźć, wsiąść komuś na kark zob. głowa 23.

Wziąć, brać sobie kogoś, coś na kark; mieć kogoś, coś na karku zob. wziąć 4.

Zima skręciła kark; mróz skręcił kark zob. skręcić 3.

Zwalić coś komuś na kark zob. zwalić.